Шђџђргђ нигез салынган чорда | Борынгы бистђдђн акрынлап шђџђр њсеп чыккан. Аныћ вазифалары да њзгђргђн. Кремль бакчасыныћ кљньягында 1977-1978 елларда А.Халиков тарафыннан 12 метр кићлектђге џђм 2 метр биеклектђге туфрак љеме ачыкланган, аныћ љстендђ исђ, 4,5 метр кићлектђге ак ташлы дивар, аныћ каршында 14 метр кићлектђге џђм 5 метр тирђнлектђге канау булган. 1990 елларда ђлеге мђгълњматлар тулылана – Кремль калкулыгыныћ тљньяк читендђ тљньяк, кљнбатыш џђм кљнчыгыштан да буралар рђвешендђге шундый дивар калдыклары табыла. Књрђсећ, шђџђрнећ тљньяк-кљнчыгыш љлешендђ манара рђвешендђ кереп-чыгып йљрњ капкалары џђм урлар љстендђ агач диварлар булган. Алар бљтенесе 5 гектар мђйданны билђгђн. Ђлеге дђлиллђр XII-XIII гасырларда Казан Идел буеныћ тљньяк-кљнбатышында ныклы кирмђн џђм мљџим сђњдђ-икътисади њзђге булган дип уйларга мљмкинлек бирђ. Гомумђн алганда, галимнђр фикеренчђ, Идел Болгары архитектурасы шактый югары дђрђќђдђ торган. Ќђмђгатьчелек корылмалары, мђчетлђр, биналар чынаяк кирпеч, чњкеп бизђк тљшерелгђн ташлар белђн бизђлгђн. Биналарныћ тњшђмнђре еш кына мозаика белђн чуарландырылган. Болгар мунчалары ул дђвер архитектурасыныћ књркђм эшлђнмђлђре санала. Танылган галим Нияз Халит язганча, мљселман архитектурасы тарихы исламны кабул иткђнгђ кадђр књпкђ иртђрђк башланган, Казанга нигез салынганчы ике гасырдан артык њсеш чоры њткђн. Бу дђвергђ ул Харђзем џђм Багдад хђлифђте архитектурасын хђтерлђткђн булгандыр. Болгар шђџђрлђрендђ мђчетлђр архитектурасы тљп урын алган. Бу Казанга да кагыла – шђџђр территориясендђ џђм аннан читтђ табылган мљселманча ќирлђнгђн аксљяк болгарларныћ каберлђре шул хакта сљйли. Кызганычка каршы, ул чорга караган корылмалар сакланмаган. |
Тарихы архитектура 1005 елга кадђр 
