Борынгы чорда икътисад

Таш гасырда тљбђкнећ борынгы кешелђре, нигездђ, Урта Идел кићлеклђрендђ књп булган тљньяк боланнарын, аю, йљнтђс мљгезборын, мамонтларны аулап кљн књрђ. Климатныћ ќылынуы (40-12 мећ ел элек) утрак тормыш алып баруга, хезмђт коралларыныћ камиллђшњенђ, яшђњ урыннарыныћ кићђюенђ китерђ. Яћа таш гасырында, 5-6 мећ ел элек, кешелђр коралларны шомартырга, кисђргђ, ташны њткенлђргђ џђм тишђргђ, балчык савытлар ясарга љйрђнђ. Ќир йортлы торулык калдыклары хђзерге Боровое Матюшино, Займище, Обсерватория тирђлђрендђ табылды.

Казан яны культурасы кешелђренећ (Урта Иделнећ бронза дђвере вђкиллђре) беренче яшђгђн урыннары, шулай ук, Казан тирђсендђ ачыкланды. Биредђ табылган археологик ђйберлђрдђн чыгып, аларныћ тљзњчелђр, џљнђрчелђр, мђгъдђнчелђр булуын, тары, бодай, арпа игњлђрен, терлек асрауларын ђйтергђ мљмкин.

Тљбђкнећ борынгы кешелђре тарихында тимер гасыры  Ананьино культурасы белђн тыгыз бђйлђнгђн (Алабуга районыныћ Ананьино авылы исеменнђн алынган, биредђ ђлеге кабилђлђрнећ беренче археологик џђйкђле табылган). Ананьино культурасы кешелђре Идел-Кама буйларында беренчелђрдђн булып хђрби ныгытмалар џђм чын кирмђннђр тљзегђн.

Б.э.к. III гасыр азагында аларны Пьянобор культурасы кабилђлђре алыштырган (Ђгерќе районыныћ Пьяный Бор авылы исеменнђн). Пьяноборлылар тимердђн ђйберлђр эшли белгђн.

Казу эшлђре вакытында табылган ђйберлђр ананьинолыларда сђњдђ эшенећ шактый њскђн булуын раслый.  Скифлар аша аларга, хђтта, Греция џђм Мисырдан тауарлар кергђн. Ђмма бу тљбђк љчен генђ хас эшлђнмђлђр дђ бар. Мђсђлђн, Пьянобор культурасыныћ эполетлар кебек каптырмалары башка беркайда да очрамый.